Markanın Tarihsel Gelişimi
Günümüzde her gün, her yerde, farklı konularda karşımıza çıkan bir kavram “MARKA” kavramı. Deyim yerindeyse çoğu konuşmamızda dilimizden düşmüyor. Peki, markanın eskiden bugüne tarihçesi nedir, ne zamandan beri günlük hayatımızda bu kadar konuşulur oldu.
Markalama çalışmaları, eski tarım toplumlarında ilk defa büyük baş hayvanların damgalanması (cattle brand) ile başlamıştır. Hayvanların kime ait olduğunu anlayabilmek için üzerlerine ayırt edici işaretler konulmaktaydı. Eski devirlerde Orta Asya’daki Türkler buna “Tamga” yani bugünkü anlamda “Damga” diyorlardı.
Arkeolojik çalışmalar sonucu ulaşılan eski çağlara ait çanak, çömlek gibi eşyaların üzerindeki şekillerin bir nevi markalama olduğu ve eşya sahibinin kim olduğunun ayırt edilebilmesi amacı ile yapıldığı düşünülmektedir.
Dünya tarihinde eski uygarlıklardan günümüze kadar, farklı farklı zamanda marka kullanımına rastlanmıştır. Eski dönemlerde markalar genellikle esnaf ve sanatkâr localarını kontrolünde “ticari markalar” olarak kullanılmıştır. Burada amaç ürünü üreteni değil de, satıcının güvenilirliğini göstermekti.
Zamanla Amerika ve Avrupa ülkelerinde marka ile ilgili kanunlar oluşturulmaya başlanmıştır:
- İngiltere’de marka ile ilgili en eski yasal düzenleme 1266’da II. Henry zamanında çıkartılmış olan kanundur. Bu kanuna göre her fırıncının ürettiği ekmeğin üzerinde mutlaka bir markanın bulunması gerekmektedir.
- Fransa’da Fransız Devrimi sonrasında üretilen her malın üzerine konan isimleri koruma altına almak amacı ile 1857 yılında Fabrika ve Ticaret Markaları Kanunu çıkarılmıştır.
- Amerika’da ticaret markalarının düzenlenmesi 1870, 1905 ve 1920 yıllarında yapılan kanunlara konu olmuş ve en son olarak 1988 de “Lanham Act” adı verilen düzenleme ile markalar korumaya alınmıştır.
Markanı kurumsal anlamda asıl gelişimi 1980 yıllarında başlamıştır. İnsanlar artık ürün satın almak yerine ‘marka’ almaya başlamışlardır (Regan Dönemi). Bu eğilim marka değeri kavramının oluşmasına yol açmıştır.
Türkiye’de ise marka algısı 2000 lerde gelişmiştir. 2000 öncesi satın almalar daha çok ürün bazlıydı.
